ព្រះរាជជីវប្រវត្តិនៃសម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ជួន ណាត (លេខទី២) ខែមករា 25, 2008
Posted by សុភ័ក្ត្រ in ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ.3 comments
(តពីលេខមុន) លេខទី១
អធិប្បាយចំពោះបរិច្ឆេទមួយៗ
១. ជាតិបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីជាតិ)
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ទ្រង់ប្រសូតនៅថ្ងៃអង្គារ ១១រោច ខែផល្គុន ឆ្នាំវក ឆស័ក ព.ស.២៤២៧ គឺថ្ងៃទី១១ ខែ មីនា គ.ស.១៨៨៣ នៅភូមិកំរៀង សង្កាត់រកាកោះ ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ សម្ដេចមានព្រះជាតិក្នុងត្រកូលកសិករ ព្រះមាតានៃសម្ដេចនាម យក់ ព្រះបិតានាម ព្រហ្ម ជួន។ គ្រួសារនេះមានបុត្រតែពីរនាក់គឺ អង្គសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ និងលោកឧកញ៉ាសោភណ្ឌមន្ត្រី ជួន នុត ជាព្រះអនុជនៃ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ។
២. កុមារបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីភាពនៃកុមារ)
សម្ដេចកាលឋិតនៅក្នុងកុមារភាព មានព្រះជន្មាយុរវាង១២ឆ្នាំ ព្រះមាតាបិតាបាននាំយកទៅផ្ទុកផ្ដាក់ឲ្យរៀនសូត្រអក្សរសាស្ត្ររបស់ជាតិក្នុងសំណាក់លោកគ្រូសូត្រស្ដាំនាម កែ ម៉ម វត្តពោធិព្រឹក្ស ហៅវត្តពោល្យំ សង្កាត់រលាំងកែន ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល។
៣. បព្វជ្ជាបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីបព្វជ្ជា)
លុះសម្ដេចមានព្រះជន្មាយុ១៤ឆ្នាំ បានបួសជាសាមណេរ ក្នុងថ្ងៃ១៥កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៤៤១ គ.ស.១៨៩៧ នៅបំពេញកិច្ចសិក្សានាវត្តពោធិព្រឹក្ស អស់រយៈកាលពីរឆ្នាំ ទើបចេញអំពីវត្តពោធិព្រឹក្សទៅរៀនសូត្រព្រះបរិយត្តិធម៌ ឯវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងសំណាក់ព្រះពុទ្ធគ្រូ ទេព សោ នាកុដិថែវប្របកំពែងខាងជើងក្នុងកាលព.ស.២៤៤៣ គ.ស.១៨៩៩។
៤. ឧប្បសម្បទាបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីឧបសម្បទា)
សម្ដេច លុះបានព្រះជន្មាយុគម្រប់២១ព្រះវស្សាបានទ្រង់និមន្តត្រឡប់ទៅសូមឧបម្បទាជាភិក្ខុ ក្នុងវត្តពោធិព្រឹក្សដែលជាវត្តដើមវិញ ដោយមានព្រះតេជព្រះគុណ ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ម៉ា កេត សុវណ្ណប្បញ្ញោជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ កាលលោកនៅជាចៅអធិការវត្តពោធិព្រឹក្សមានព្រះតេជព្រះគុណ កែ ម៉ម មិស្សនាគោ ជាគ្រូសូត្រស្ដាំ និងព្រះតេជព្រះគុណ អ៊ឹម ខឹម តិក្ខប្បញ្ញោ ជាគ្រូសូត្រឆ្វេង សូត្របំពេញកិច្ចឧបសម្បទានៅថ្ងៃ១៤កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស.២៤៤៨ គ.ស.១៩០៤។ សម្ដេចទ្រង់ទទួលព្រះនាមប្បញ្ញត្តិថា ជោតញ្ញាណោ លុះទ្រង់បំពេញឧបសម្បទាជាភិក្ខុភាពរួចហើយ ទ្រង់ក៏និមន្តត្រឡប់មកគង់នៅវត្តឧណ្ណាលោម ទទួលការសិក្សាគន្ថធុរៈវិញទៀត។
៥. បរិយត្តិបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីការសិក្សា)
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ មានសេចក្ដីព្យាយាមប្រកបដោយថាមពលដ៏ក្លៀវក្លាក្នុងការសិក្សា ទាំងផ្នែកភាសាបាលី ទាំងផ្នែកភាសាឯទៀតៗ មានភាសាបារាំងជាដើម។ ការសិក្សារបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ មានជោគជ័យប្រសើរណាស់ ឃើញមានតែសម្ដេចសង្ឃរាជដែលរៀនចម្រើនលូតលាស់ មានល្បឿនឈ្នះលោកឯទៀតៗ។ សម្ដេចចាប់រៀនដំបូងមេសូត្រ ប្រែមូលកច្ចាយនៈ និងគម្ពីរធម្មបទអំពីព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យព្រះនាម ម៉ា កេត ដែលជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ នៃសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ។
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ដែលទ្រង់ចាប់រៀនវិជ្ជាណាមួយ មានវិជ្ជាបាលីជាដើម គឺរៀនដោយយកព្រះទ័យទុកដាក់ ខិតខំប្រឹងប្រែង ឥតមានបន្ធូរបន្ថយក្នុងការសិក្សានោះឡើយ។
សម្ដេចទ្រង់ទទួលការសិក្សានោះគឺ សិក្សាដោយឆន្ទៈដ៏មានកម្លាំងមែណទែន ពុំមែនសិក្សាវិជ្ជាណាមួយដោយលេងៗ ទេ។ វិជ្ជាខាងភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និងភាសាបារាំង សុទ្ធតែវិជ្ជាដែលប្រដាប់ដោយវេយ្យាករណ៍ហ្មត់ចត់ ជ្រាលជ្រៅលំបាករៀន លំបាកយល់ជាទីបំផុត ប៉ុន្តែសម្ដេចអាចរៀន អាចយល់ច្បាស់លាស់ ដោយឆាប់រហ័សគួរឲ្យកោតសរសើរពន់ពេកណាស់។
សម្ដេចទ្រង់ចេះដឹងយល់ធ្លុះធ្លាយចំពោះវេយ្យាករណ៍គ្រប់ភាសា ដែលសម្ដេចបានរៀន មានវេយ្យាករណ៍បាលីសំស្ក្រឹតជាដើម ទាំងអក្សរសាស្ត្ររបស់ជាតិ និងពាក្យពេចន៍ក្នុងផ្នែកវប្បធម៌បុរាណក៏សម្ដេចចេះចាំយល់ហេតុផលជាច្រើនណាស់។ ភាសាសៀម ភាសាលាវ និងភាសាបារាំង ដែលសម្ដេចបានរៀន អាចនិយាយប្រាស្រ័យទាក់ទងនឹងជនជាតិសៀម ជាតិលាវ និងជាតិបារាំងបាន។ សម្ដេចឈ្លាសវៃប្រសព្វយកតម្រាប់តាមសំឡេងភាសាជាតិដទៃៗឲ្យស្រដៀង ឬដូចភាសាជាតិដទៃបាន។ ភាសាអង់គ្លេស និងភាសាវៀតណាម ក៏សម្ដេចបានរៀន អាចមើល សរសេរនិយាយ ប្រាស្រ័យបានច្រើនដែរ។
ក្នុងសម័យដែលសម្ដេចកំពុងសិក្សាវិជ្ជាខាងបាលីក្នុងរវាងគ.ស.១៩១០ ឃើញថាសម្ដេចមានព្រះកិត្តិស័ព្ទល្បីថា ជាព្រះថេរៈ ស្ទាត់ជំនាញពូកែខាងភាសាបាលី អាចនិយាយភាសាបាលីបានជាងភិក្ខុ សាមណេរឯទៀត ដែលរៀនជាមួយគ្នាក្នុងសម័យនោះ។
នៅព.ស.២៤៥៧ គ.ស.១៩១៣ សម្ដេចទ្រង់បានចូលប្រឡងដេញប្រយោគក្នុងព្រះឧបោសថរតនារាម វិហារព្រះកែវមរកត ចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះស៊ីសុវត្ថិបាន៤ប្រយោគ ដែលជាប្រយោគជាន់ខ្ពស់បំផុតក្នុងសម័យនោះ។
ព.ស.២៤៥៩ គ.ស.១៩១៥ សម្ដេចទ្រង់បានប្រឡងជាប់លេខ២ បានទទួលការតែងតាំងជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ ដែលសព្វថ្ងៃមានឈ្មោះជាពុទ្ធិកវិទ្យាល័យសុរាម្រឹត។
ក្រៅពីភាសាខ្មែរ ដែលសម្ដេចទ្រង់បានស្រាវជ្រាវយល់ឫសគល់ពិតប្រាកដ សម្ដេចបានសិក្សាភាសាបាលី អាចអាន ឬសន្ទនាតាមសំនៀងជាតិបរទេសបានទាំងអស់ គឺសំនៀងលង្កា ភូមា មន សៀម និងលាវ ឥតមានទើសទាក់់ភ្លាំងភ្លាត់ឡើយ។
ព.ស.២៤៦៦ និង២៤៦៧ គ.ស.១៩២២ និង១៩២៣ សម្ដេចកាលនៅជាព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា (ជាមួយនឹងសម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ហួត តាត វជិរប្បញ្ញោ កាលនៅជាព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា) បានធ្វើជាសមណៈសិស្ស និមន្តទៅបំពេញវិជ្ជាខាងភាសាសំស្ក្រឹត និងអក្សរសិលាចារឹកជាដើម នៅសាលាបារាំងសែសចុងបូព៌ាប្រទេស នាក្រុងហាណូយ (វៀតណាមខាងជើង) ក្នុងសំណាក់លោក ល្វី ហ្វឺណូត៍ (L. Finot) ជាតិបារាំងសេស ជាចាងហ្វាងសាលានេះ។
៦. បេសកកម្មបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីការទទួលបម្រើកិច្ចការ)
ព.ស.២៤៦៣ គ.ស.១៩១៩ សម្ដេចទ្រង់បានធ្វើជាសមាជិកនៃក្រុមជំនុំតែងវចនានុក្រមខ្មែរ ដែលទ្រង់ជាលេខាធិការ កាន់កិច្ចការផ្ទាល់ លុះត្រាបានចប់ចុងចប់ដើម។
ព.ស.២៤៦៩ គ.ស.១៩២៥ សម្ដេចបានធ្វើជាសមាជិក នៃក្រុមជំនុំពិនិត្យអក្ខរាវិរុទ្ធនៃសៀវភៅនានា ដែលសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ បោះពុម្ពផ្សាយ។
ព.ស.២៤៧០ គ.ស.១៩២៦ តមកជាច្រើនឆ្នាំ សម្ដេចបានទទួលការតែងតាំងជាមេប្រយោគ ក្នុងការប្រឡងយកវិញ្ញាបនប័ត្របឋមសិក្សាខ្មែរ និងការប្រឡងយកសញ្ញាប័ត្របឋមសិក្សាជាន់ខ្ពស់ បារាំង-ខ្មែរ នៅក្រុងភ្នំពេញ។
ព.ស.២៤៧១ គ.ស.១៩២៧ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំងជាសមាជិក នៃក្រុមជំនុំផ្ទៀងសម្រេចខាងវចនានុក្រមខ្មែរ ហើយសម្ដេចទ្រង់បានទទួលភារៈធ្វើវចនានុក្រម តែមួយព្រះអង្គឯង ដរាបដល់បានចប់សព្វគ្រប់ បានបោះពុម្ពផ្សាយទាំងភាគ១ភាគ២ បាន៥គ្រាហើយ។
ក្នុងឆ្នាំដដែលនេះ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំងជា សមាជិកនៃក្រុមអភិបាលជំនុំផ្ដាច់ឆ្នាំ សម្រាប់បណ្ណាល័យកម្ពុជា ដែលសព្វថ្ងៃហៅថា វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។
ព.ស.២៤៧៤ គ.ស.១៩៣០ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំង ក្នុងមុខងារជាចាងហ្វាងរង នៃសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ក្រុងភ្នំពេញ។
ក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំងជា សមាជិកជំនួយនៃ ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ក្រុងភ្នំពេញ។
ព.ស.២៤៧៦ គ.ស.១៩៣២ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំងជាសមាជិកនៃក្រុមជំនុំខាងការស្រាវជ្រាវជ្រើសរើសរកពាក្យពេចន៍ក្នុងផ្ទៃ នៃកវីនិពន្ធខ្មែរបុរាណ ដើម្បីប្រមូលបញ្ចូលពាក្យទាំងនេះ ទៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរ។
ព.ស.២៤៧៧ គ.ស.១៩៣៣ សម្ដេចទ្រង់បានទទួល ការតែងតាំងជាសមាជិក នៃក្រុមជំនុំពិនិត្យសៀវភៅដែលក្រសួងសិក្សាធិការជាតិបោះពុម្ពផ្សាយ។
ព.ស.២៤៧៨ គ.ស.១៩៣៤ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំងជាសមាជិកនៃក្រុមជំនុំជ្រើសរើសពាក្យខ្មែរប្រៀបធៀបនឹងពាក្យបារាំងសម្រាប់ប្រើក្នុងកិច្ចការរាជការ។
ព.ស.២៤៧៩ គ.ស.១៩៣៥ សម្ដេចទ្រង់បានទទួលការតែងតាំងជាសាស្ត្រាចារ្យបង្រៀនភាសាបាលី សំស្ក្រឹត ខ្មែរ និងលាវ ប្រចាំថ្នាក់ទីបំផុតនៃមធ្យមសិក្សា នៅវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ក្រុងភ្នំពេញ។
(នៅមានត)
បទសម្ភាសអក្សរសាស្ត្ររបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជជួន ណាត (ភាគទី១) ខែមករា 18, 2008
Posted by សុភ័ក្ត្រ in បទសម្ភាស.11 comments
ទសវត្សរ៍១៩៦០ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ថ្វីបើព្រះជន្មទ្រង់កាន់តែចាស់ និងជរា តែព្រះអង្គនៅព្យាយាមធ្វើជាអធិបតីក្នុងនាទីសម្ភាសន៍អក្សរសាស្ត្រ ដែលចាត់ដោយវិទ្យុជាតិ នាពេលនោះ។ បទសម្ភាសជាខ្សែអាត់ព្រះសូរសៀងដ៏ពិរោះ និងប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតរបស់ទ្រង់បានញ៉ាំងឲ្យខ្ញុំរឹងរឹតតែស្រឡាញ់ព្រះអង្គខ្លាំងឡើងៗ គឺនៅពេលដែលខ្ញុំបានឮសំឡេងរបស់ទ្រង់ជាលើកដំបូង ដែលវិទ្យុ៩៨ មេហ្កាហឺតបានចាក់ផ្សាយ។ ខ្ញុំបានថតចម្លងជាកាស្សែតទុកស្ដាប់។ ស្ដាប់ដោយមិនណាយ មិនធុញ មួយលើកណាឡើយ។ ដើម្បីចែករំលែកមិត្រៗនៅទីនេះ ខ្ញុំបានព្យាយាមវាយកម្រងបទសម្ភាសនេះ ពីសៀវភៅរបស់វិទ្យាស្ថានភាសាខ្មែរ រួចស្ដាប់កែសម្រួលពាក្យពេចន៍មួយចំនួន និងដាក់ជូនប្រិយមិត្រស្ដាប់បានជាប្រយោជន៍នៅទីនេះ ដូចតទៅ៖
ចុចខាងក្រោមដើម្បីស្ដាប់
លោកអ៊ុង ផាន់ សួរអំពីពាក្យថា សារព័ត៌មាន (សារៈ ព័ត៌មាន)។ ពាក្យនេះ គេច្រើនសរសេរនៅក្នុងកាសែតទាំងឡាយ ហើយគេមើលថា សាព័ត៌មាន (សា ព័ត៌មាន) ទូលបង្គំជាខ្ញុំឆ្ងល់ថា អក្សរ “ព” ៗហើយនឹង “ត” ពីមុខ មាន “៌” លើ “ត” នេះតើប្រកបដូចម្ដេច? បានជាគេមើលថា “ព័ណ៌ដ៏មាន” ៗ បើគេ សរសេរ សារៈព័ត៌មាន… បើតាមទូលបង្គំជាខ្ញុំយល់វិញគួរសរសេរយ៉ាងនេះ សារៈព័ណ៌ដ៏មាន គឺសរសេរ ព សំយោគសញ្ញា (័) ណ រ ពីលើ ណ ហើយ ដ ដោយខ្លួន ដាក់លេខប្រាំបី (៏) លើ ថា ព័ណ៌ដ៏មាន (ព រ៉ាន់ ដ មាន) ឬសារប្រវត្តិ (សារៈ ប្ររ័ត)។ បានសេចក្ដីថា ដំណឹងពិតប្រាកដ។
លោកយល់ហ្នឹងដោយយោបល់លោកក៏ម្យ៉ាងហើយ។ លោកអ៊ុង ផាន់ យល់ហ្នឹង ក៏ប៉ុន្តែតាមពិតហ្នឹងវាអីចេះទេ។ សូមជ្រាបថា ពាក្យនេះបើយើងចង់ហៅជាបាលីក៏បាន ជាសំស្ក្រឹតក៏បាន ឥឡូវយើងត្រូវថាសំស្ក្រឹតមុនចុះ។ កុំអាលនិយាយពី សារៈ និយាយតែពី ព័ណ៌ដ៏មាន។ សំស្ក្រឹតគេហៅ វត៌ម៉ាន។ វត៌ គឺអក្សរ វ ហើយ ត នៅពីខាង ជាប់ វ បាន រ នៅពីលើ ត ដែលយើងហៅថាជើងរ (្រ) នោះគឺ រ ថា ៌ ឯសំស្ក្រឹតគេហៅថា រេថៈ។ រេថៈ ហ្នឹងគឺ រ ដែលសម្រាប់ឆក់សំឡេងទៅនៅពីលើតួបន្ទាប់ នៀក! ហ្នឹងៗ គេសរសេរ វ ត រ ពីលើ ត ហើយ ម មា នឹង ន អានថា វត៌មាន (វ៉ រ៉ាត តៈ ម៉ាន)។ វត៌មាន ហ្នឹងបើជាបាលីវិញថា វត្តមាន (វ៉ាត់ តៈ ម៉ាន)។ វត្តមាន វ ត តម្រួតពីរ ម មា និង ន។ គឺពាក្យដែលថា វត៌មាន នេះហើយដែលបុរាណខ្មែរយើង យក វ ធ្វើជា ព គេមិនអាចទាញស្រៈអា (ា) យារមកទៀតទេ គេនៅជា ព អីចឹង វ ព មកពី វ គឺថា ពត៌ គេអាន ព រ៉ាត តៈ សំស្ក្រឹតថា វត៌ (វ៉ រ៉ាត តៈ)។ រួច មានះ នោះៗវាជាតួ suffixe តួបច្ច័យគឺ មានៈ បច្ច័យផ្សំនឹង វត៌ ហ្នឹងទៅ ទៅជា វត៌ម៉ាន។ ខ្មែរយើងយក វ ជា ព យកមកប្រើថា ព័ត៌មាន (ព័ ដ មាន)។ អានេះព័ត៌មានហ្នឹង ជាពាក្យសម្រួលតាមចាស់ទុំមក ដូចជាបិតា ហៅបីដា មាតា អក្សរ ត តា គេអានថា ដា។ អធិបតិ អានទៅជា អធិបតី។ សេនាបតិ ជា សេនាបតី អីចឹង។ ពីព្រោះសម្ដីហ្នឹងខ្មែរយើង ពេញចិត្តនឹងទៅ ត ទៅជា ដ ព្រោះហេតុនោះឯងទាំងបាលីហ្នឹងក៏ដោយ គេឲ្យផ្លាស់អក្សរពីរហ្នឹងបាន គេហៅយក នែក! ទន្តជៈ ជាមុទ្ធជៈ ឬយកមុទ្ធជៈ ជាទន្តជៈ។ ឯទន្តជៈនោះគឺអក្សរ ត ចុះមុទ្ធជៈនោះ គឺអក្សរ ដ។ ព្រោះហេតុនោះឯង ចង់ផ្លាស់ ដ ជា ត ក៏បាន ត ជា ដ ក៏បានតាមការស្រួល។
បើនិយាយពីបាលីវិញ ឧបមាថាដូចជា ទុក្កតំ (ទុក កៈ តាំង) ទុក្កតំ ប្រែទៅថាអ្វីដែលគេពិបាកធ្វើ។ ដែលធ្វើបានដោយក្រ ដោយពិបាក អាហ្នឹងគេថា ទុក្កតំ។ ដូចគេនិយាយថា ទុក្កតំកម្មំ (ទុក កៈ តាំង កាំ ម៉ាំង)។ ការហ្នឹងវាពិបាកធ្វើណាស់ ប៉ុន្តែគេចង់ឲ្យសំឡេងហ្នឹងវាខុសគ្នា មិនដឹងជាពីកាលណាមកទេ ហ្នឹងគេឲ្យយក ត ជា ដ ទៅជា ទុក្កតំ (ទុក កៈ ដាំង) ប៉ុន្តែដល់អានវាឮតែ តំ តាំងៗ ដូចគ្នា។ ប៉ុន្តែ តំ (តាំង) មួយសំឡេងចេញមកពីបន្ទល់ធ្មេញ អាហ្នឹងគឺ ត ថ ទ ធ ន នោះ។ តាំងមួយអក្សរ ដ នោះយើងខ្មែរ អានថា ដ ជាតិដទៃគេអានថា ត ដែរ ប៉ុន្តែ ត ហ្នឹងសំឡេងថា តៈ បើថាជាបាលីថា តៈ ចុះមួយ ត ថ នោះគេអានថា តថ អត្មាអស់ធ្មេញទៅ គ្រាន់តែពន្យល់ទេ ឲ្យចេញពីធ្មេញឲ្យឮមកក្នុងធ្មេញ ត ថ អាមួយថា តត់ ហ្នឹងខ្មែរទៅមិនសូវរួចទេ ព្រោះហេតុនោះ បានជាគេរាប់ទៅជា ដ។ ឯតាមពិតនោះ សំឡេងនោះវាជិតគ្នាទេ ប៉ុន្តែខ្មែរយើងវាទៅជា ដ ដូចជាព័ត៌មាន។ ដល់ឥឡូវបង្កើតពាក្យឈ្មោះកាសែតដែលហៅ សារៈព័ត៌មាន បាន ព័ត៌មាន ហ្នឹងសឹមប្រែឲ្យលោកសិន លោកសួរថាប្រែថាម៉េច ព័ត៌មាន ហ្នឹង វត៌មាន ហ្នឹង វត្តមាន ហ្នឹងប្រែថា អ្វីដែលកំពុងតែ។ បើប្រែឲ្យច្បាស់មកថា បច្ចុប្បន្ន។ បើនិយាយពីរឿង ថារឿងបច្ចុប្បន្ន រឿងអ្វីដែលកំពុងតែ ឥឡូវណេះហ្នឹងអានឹងហៅថា វត៌មាន គឺ ព័ត៌មាន ហ្នឹង ដំណឹងដែលថ្មីៗនេះ ដំណឹងដែលទើបនឹងកើតមាននឹងហៅថា ព័ត៌មាន។ ប្រហែលជាលោកផាន់ យល់ហើយក៏មិនដឹង។ អាត្មាប្រែម្ដងទៀតថា វត៌មាន សំស្ក្រឹត បាលី វត្តមាន បើតាមហ្នឹងដែលក្លាយមកជា ព័ត៌មាន នេះ គួរអាន ព រ៉ាត តៈ ម៉ាន ដ្បិត ត វានៅពីលើ ម ជិតគ្នា ម ជាអក្សរចុះក្នុងវង់សម្លាប់ នេះនិយាយតាមខ្មែរត្រូវ ម ហ្នឹងទៅជា មា មៀ ទៅជាម៉ា ហេតុអីក៏ ម៉ា? ពីព្រោះ តៈ វានៅពីលើហើយវាភ្ជាប់ទៅជារូបសព្ទមួយហើយ គេអានថា វាត់ តៈ ម៉ាន វត្តមាន ព រ៉ាត់ តៈ ម៉ាន ព័ត៌មាន ប៉ុន្តែឥឡូវយើងថាមិនកើត ពីព្រោះចាស់ទុំយើងហៅ ព័ត៌មាន (ព ដៈ មាន) ទៅហើយ។ និយាយថា ព័ត៌មាន (ព តៈ ម៉ាន) វិញវាប្លែកត្រចៀកគេណាស់ កែមិនរួចទេ! នេះហើយដែលអាត្មាតាមចំណាំជម្រាបមកថា ពាក្យណាមួយ សម្ដីដែលយើងនិយាយថាវាជ្រុលហួសហើយ វាខុសហើយ។ ហ្នឹងគឺយូរឆ្នាំទៅយើងកែវិញមិនបានទេ។ ដូចពាក្យថា បត្តិញាណ (ប៉ាត់ តិ ញៀន)។ បត្តិញាណ មេឃុំ លក់គោ លក់ក្របី រហូតដល់មក បត្តិញាណ អនុញ្ញាតឲ្យកុលបុត្របួសក្នុងសាសនា ហ្នឹងក៏ហៅ បត្តិញាណ មេឃុំដែរ។ បើនិយាយតាមពាក្យហ្នឹង វាមិនមែន បត្តិញាណ ទេ សម្ដីខ្មែរ គេអានថា បត្តិញាណ (ប៉ាត់ តិ ញ៉ាន) ពីព្រោះអក្សរ តិ វានៅពីលើអក្សរ ដិ វានៅពីលើ ត ម វា ត្ម ត្មា (ត ម៉ា) ដូចជា វត៌មាន (វ៉ តៈ ម៉ាន) អីចឹង (ត ម) វា ត្ម វាមិនមែន ត្ម ត្មា (ត មៀ) ទេ។ ប៉ុន្តែឥឡូវ ទើបបុរាណថា ព័ត៌មាន (ព ដៈ មាន) បើឯងអានទៅជា ព័ត៌មាន (ព័រ តៈ ម៉ាន) វិញ គេថាយើងព្រើលទៅហើយ។ ដែលនិយាយនេះឲ្យលោកអ៊ុង ផាន់ សួរហ្នឹង គឺគ្រាន់តែពន្យល់ទេ មិនឲ្យថា ពត៌មាន (ព រ៉ាត តៈ ម៉ាន) នោះទេ តិចលោទៅថាអីចឹង។ បើបាលីដែលគេរៀនសព្វថ្ងៃហ្នឹងគេអាន (វាត់ តៈ ម៉ាន)។ វត្តមាន នេះជាឈ្មោះ ឈ្មោះវិភត្តិអាខ្យាត ចំណែកខាងការបំបែកកិរិយាសព្ទ ដែលបារាំងហៅថា verbe ជាពួកឈ្មោះម៉ូតៗរបស់ verbe នោះផង គឺបច្ចុប្បន្ន verbe ណា បច្ចុប្បន្ន ដូចថា ខ្ញុំទៅ… ខ្ញុំធ្វើ… ខ្ញុំឲ្យ… អាហ្នឹងគឺជាបច្ចុប្បន្នគេហៅ វត្តមាន។ វត្តមាន គឺដូចព័ត៌មាន (ព រ៉ាត តៈ មាន) អីចឹង។ ឥឡូវ សារៈព័ត៌មាន ចុះហេតុអីគេយក សារៈ នឹងមកថី! គឺលោកអ្នកបង្កើតពាក្យ លោកថា ព័ត៌មានដែលមានខ្លឹមសារ ដែលមានប្រយោជន៍ intéressant បារាំងថា intéressant ហើយអានឹង ដំណឹងអីមួយដែលគួរយកមកនាំថ្លែង យកមកឲ្យអស់លោកអ្នកទាំងអស់ឮរាល់គ្នាហ្នឹង បានជាបង្កើត បញ្ចូលពាក្យ សារៈ នេះមួយមក ប៉ុន្តែដល់អ្នកអាន លោកអាន សាព័ត៌មាន ហ្នឹងមិនកើតទេ អានហ្នឹងខូចហើយ ខូចសម្ដីមួយហើយ។ នេះអាត្មាបានសរសេរពន្យល់មក លោកចាងហ្វាងវិទ្យុហ្នឹង ច្រើនដងណាស់ ប៉ុន្តែគឺអ្នកអាននេះឯង គេមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ ខ្លះក៏ថា សារៈព័ត៌មានទៅ ខ្លះថាសាព័ត៌មាន ទៅ ថាសាព័ត៌មាន វាបាត់ រ ទៅ វាទៅជាព័ត៌មាន ដែលរើសាជាថ្មីវិញ ពីព្រោះសាចុះសាឡើង ដូចយើងនិយាយថា គេសាឡើងជាថ្មី ទៅមួយសាពីរសា។ សា ហ្នឹងគ្មាន រ ទេ។ ដូចជាសាស្រូវ សាអី ដែលវារើឡើងទៀត ហ្នឹងដែលគេហៅថា សា វាដែលគេច្រូតអីចឹងទៅ នៅជញ្ជ្រាំង វា ហើយមានទឹក មានដីសើម ជញ្ជ្រាំងវានៅស្រស់ វាដុះពីជញ្ជ្រាំងហ្នឹងឡើងទៀត ដុះភ្លាម ចេញឱនទៅ ទុំភ្លាមមិនយូរទេ អាហ្នឹង គ្រាប់ល្អិតៗ រួចស្រូវនេះបាយឆ្ងាញ់ផង ប៉ុន្តែវាពិបាកច្រូតណាស់ អាហ្នឹងគេហៅថា ស្រូវសា គេហៅ សាស្រូវក៏បាន គេសួរថា “ចុះអង្ករហ្នឹងអីល្អិតឆ្មិញអីចេះ! ថាទេ! អង្ករសាស្រូវសាទេ។ តាឡេងៗ គ្រាប់ស្រូវហ្នឹងល្អណាស់។ អាហ្នឹងគេហៅថា សា។ សា ហ្នឹងអត់ រ ទេ។ រួចបើយើងអាន សាព័ត៌មាន វាដូចជាសាហ្នឹងអីចឹងដែរ ថាព័ត៌មានហ្នឹងគេរើសើឡើងវិញជាថ្មីទៀត។ មិនមែនជាព័ត៌មាន មានខ្លឹម មានប្រយោជន៍នោះទេ។
នេះហើយបានអាត្មាចេះតែរំឮក ថាកុំឲ្យអានខុសអីចឹង។ រួចចេះតែកញ្ឆក់ ហើយនិងប្រញឹក ចុះប្រញាប់នឹងទៅណា គ្រាន់តែ រៈ។ រៈ ហ្នឹងឮតែបន្តិច ចុងមាត់ប៉ុណ្ណឹងតើ! សារព័ត៌មានៗ។ កុំចាំ (សា រៈ ព ដ មាន) សារព័ត៌មាននោះ វាវែងណាស់។ កុំឲ្យតែ សាព័ត៌មាន។ សារព័ត៌មាន សារទូរលេខ សារទូរស័ព្ទ សារប្រយោជន៍។ រួចឥឡូវ សាប្រយោជន៍ សាទូរលេខ សាទូរស័ព្ទ។ ទូរលេខ (ទូ រៈ លេ ខៈ) មកពី៖ ទូរៈ ប្រែថាពីចម្ងាយ។ លេខៈ ថាសរសេរកាលនោះ គឺថាប្រែឲ្យត្រូវនឹងពាក្យថា តេឡេក្រាម ថាសរសេរមកពីចម្ងាយ។ តេឡេហ្វូន និយាយ ឬកត់មកពីចម្ងាយ។ ចុះរួចបើថា ទូលេខ ទូសព្ទ ហើយវាទៅជាទូដាក់លេខ ទូដាក់ នែក! កុម្ពី អីទៅហើយ? វាខុសគ្នាអីចឹង! បានជាតោងកុំអាលចោល កុំអាលនឹងទៅ! ប្រញឹកទៅណា អក្សរគេមានដូចជានិយាយទៅវាបែកទៅទៀត។ អាត្មាចំណាំទូលថ្វាយថា ព្រះរាជឱង្ការនូវព្រះបន្ទូលសូរសីហនាទ ព្រះបាទសម្ដេច អង្គអីៗ គេចេញព្រះនាមទៅ មិនថានែក! សូរសីហនាទទេ សូសីនាទ (សូ សី នាត)។
សូរៈ ប្រែថា…
អាន និងស្ដាប់ភាគទីពីរ
រូបគំនូរសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ខែមករា 16, 2008
Posted by សុភ័ក្ត្រ in រូបភាព.1 comment so far
រូបនេះថតចេញពីគំនូរនៅក្នុងវិហារមួយនៃវត្តព្រែកប្រាំង។ (រូបថត សុភ័ក្ត្រ)
ព្រះរាជជីវប្រវត្តិនៃសម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ជួន ណាត ខែមករា 12, 2008
Posted by សុភ័ក្ត្រ in ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ.2 comments
ព្រះរាជជីវប្រវត្តិនៃសម្ដេចព្រះមហា
សុមេធាធិបតី ជួន ណាត
ព្រះសង្ឃរាជថ្នាក់ទី១ នៃគណៈមហានិកាយ
រៀបរៀងដោយព្រះមុនីកោសល សូរ ហាយ តាមឯកសារខ្លះរបស់ព្រះឃោសធម្ម ប៉ុណ្យ សុម្ភោជ និងលោកទ្រិញ វ៉ាញ ១៩៧០ (ចម្លងចេញពីទស្សនាវដ្ដី អក្សរសាស្ត្រ មនុស្សសាស្ត្រ របស់សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ) លេខពិសេស ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨ និងលេខពិសេស ខែមករា កុម្ភៈ មីនា ឆ្នាំ១៩៩៩។
ខ្ញុំព្រះករុណាអាត្មាភាព ជាសមាជិកនៃ គណៈកម្មការឃោសនា ដោយមានលោកទ្រិញ វ៉ាញ ជាប្រធាននៃគណៈកម្មការ អស់លោកជាសមាជិកគណៈកម្មការទាំងអស់មានលោក លាង ហាប់អាន ជាដើម បានផ្ទុកផ្ដាក់នូវការស្រាវជ្រាវរៀបរៀងព្រះរាជជីវប្រវត្តិ នៃសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជមកលើខ្ញុំព្រះករុណាអាត្មាភាព ដូចមានលិខិតលេខ ៨៤៤ ព.ប ចុះថ្ងៃ ទី៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦៩ ជាលិខិតលោក លាង ហាប់អាន នាយកវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ដែលតម្រូវមកលើខ្លួនខ្ញុំព្រះករុណាអត្មាភាពឲ្យស្រាវជ្រាវ រៀបរៀងព្រះរាជជីវប្រវត្តិនៃសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជជាអម្ចាស់។
ខ្ញុំព្រះករុណាអត្មាភាព សូមទទួលការនេះដោយគោរព តាមសមានឆន្ទៈនៃគណៈកម្មការ។ ព្រះរាជជីវប្រវត្តិនៃសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជនេះ ខ្ញុំព្រះករុណាអត្មាភាពសូមចែកជាបរិច្ឆេទ១២ ដើម្បីឲ្យងាយមើលចំណាំក្នុងបរិច្ឆេទមួយៗ តាមរយៈកាលនៃព្រះជីវភាព ព្រះវីរយភាព និងព្រះករណីយកិច្ចនៃ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ព្រមទាំងឲ្យងាយស្រួលក្នុងការរៀបរៀងវែកញែកសេចក្ដី ដូចតទៅនេះ៖
បរិច្ឆេទ១២យ៉ាង
១. ជាតិបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីជាតិ
២. កុមារបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីភាពនៅជាកុមារ
៣. បព្វជ្ជាបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីបព្វជ្ជា
៤. ឧបសម្បទានបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីឧបសម្បទា
៥. បរិយត្តិបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីការសិក្សា
៦. បេសកកម្មបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីការទទួលបម្រើកិច្ចការ
៧. ឋានន្តរបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីឋានន្តរ
៨. សមណសក្តិបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីសមណសក្តិ
៩. ឥស្សរិយបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីឥស្សរិយយស
១០. ពុទ្ធវុឌ្ឍិបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីការធ្វើសេចក្ដីចម្រើនក្នុងផ្លូវលោក និងផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនា
១១. ចរិតលក្ខណៈបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីលក្ខណៈនៃ ជីវិតប្រក្រតី
១២. ជីវិតាវសានបរិច្ឆេទ៖ កំណត់អំពីទីបំផុតនៃ ព្រះជន្មាយុ
(នៅមានត)
តទៅលេខទី២
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត 