នវសំខ្យា និង បញ្ចសំខ្យា ខែកក្កដា 4, 2011
Posted by សុភ័ក្ត្រ in កំណាព្យ.trackback
នវសំខ្យា និង បញ្ចសំខ្យា
អ អា ឥ ឦ ឧ ឩ ឯ ឱ ញ ន អក្សរ១០តួនេះទុកថាជា «០» ហៅថា ។
០ ០ ០ ០ ០ ០ ០ ០ ០ ០
សុញ្ញសំខ្យា ឬសូន្យសំខ្យា
ក ខ គ ឃ ង ច ឆ ជ ឈ អក្សរ៩តួនេះ ជានវសំខ្យា។
១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ៧ ៨ ៩
ដ ឋ ឌ ឍ ណ ត ថ ទ ធ អក្សរ៩តួនេះ ជានវសំខ្យា។
១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ៧ ៨ ៩
ប ផ ព ភ ម អក្សរ៥តួនេះ ជាបញ្ចសំខ្យា។
១ ២ ៣ ៤ ៥
យ រ ល វ ឝ ឞ ស ហ ឡ អក្សរ៩តួនេះ ជានវសំខ្យា។
១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ៧ ៨ ៩
ត្រូវរាប់ថយក្រោយជាដរាប ដូចជា មាឃវស្សានិ (៥ ៤)
អស់វស្សាទាំងឡាយ៤៥, ពុទ្ធសកេ ខយាមរេ (២១៥២) ក្នុងពុទ្ធសករាជ២៥១២, គ្រឹស្តសកេ កិដ្ឋសកេ ទិតាធយេ (៨ ៦ ៩ ១) ក្នុងគ្រិស្តសករាជ១៩៦៨។
ព្រះគន្ថរចនាចារ្យបានចងបាលីទុកជាឧទាហរណ៍ខាងក្រោមនេះឲ្យអ្នកបាលីចេះតៗគ្នាមកថា៖
អនញ្ញាកង្ខី ២១.០០០ គឺព្រះវិន័យមាន២១០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ
០០ ០ ១២
នូនានការី ២១.០០០ គឺព្រះសូត្រមាន២១០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ
០០ ០ ១២
នូនានរវេ ៤២.០០០ គឺព្រះអភិធម្មមាន៤២០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ
០០ ០២៤
នូនានវាហា ៨៤.០០០ (រួមជាបិដកទាំង៣មាន៨៤០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ
០០ ០ ៤ ៨
គឺ ព្រះធម៌វិន័យ មាន៨៤០០០ព្រះធម្មក្ខន្ធ)។
លោកតែងជាគាថាបឋ្យាវត្តថា៖
អនញ្ញានវរី ភូមិ ផែនដីមានកម្រាស់២៤០.០០០យោជន៍
០ ០ ០ ០ ៤ ២
អនញ្ញវាទិ វូទធិ ទឹកសមុទ្រ (ត្រង់ដែលជ្រៅណាស់) មានជម្រៅ
០ ០ ០ ៤ ៨
៨៤.០០០យោជន៍ (វូទធិ កាត់បទសន្ធិជា វ+ឧទធិ “សមុទ្រ”, គឺ វ អាគមដែលចុះថែមមកសម្រួលគាថាជា ជ-គណៈ);
អនញ្ញាទុតិយោ មេរុ ភ្នំមេរុ គឺភ្នំព្រះសុមេរុ៍ មានមកម្ពស់ ១៦៨០០០
០ ០ ០ ៨ ៦ ១
យោជន៍, តស្យាកម្បិត្ថ តេជសា ក៏កក្រើករំពើក ដោយតេជះនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធអង្គនោះ (ក្នុងកាលដែលមានមហស្ចារ្យម្ដងៗ)។
ពាក្យថាយោជន៍ក្នុងទីនេះសំដៅយកខ្នាត៧ហត្ថដោយគណនា ឬវាស់ពីក្រោមឡើងលើ ឬក៏ពីលើចុះក្រោមគឺ៧ហត្ថ ហៅថា មួយយោជន៍ ដូចបាលីដែលធ្លាប់តែមានក្នុងរឿងខ្លះថា យោជនសត្តុព្វេធោ មហានិគ្រោធុក្ខោ ដើមជ្រៃធំមានកម្ពស់៧យោជន៍ គឺមានកម្ពស់៤៩ហត្ថ (ហត្ថមជ្ឈិមបុរស គឺហត្ថខ្នាត)។
មិនពិបាកយល់ប៉ុន្មានទេ ខ្ញុំនិយាយត្រឹមតែប៉ុណ្ណេះ អស់លោកអ្នករៀនបាលី ឬសំស្ក្រឹតដែលពុំទាន់បានចេះសំខ្យាបែបនេះ ក៏ល្មមសិក្សាឲ្យចេះដឹងបានហើយ។
វត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ, ថ្ងៃអាទិត្យ ទី២១ កក្កដា ២៥១២
១៩៦៨
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជ.ណ. ជោតញ្ញាណោ
ប.អ.ស. – អ.ម.រ.
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត 
[…] […]
បាលីដែលលើកមកខាងលើនេះ មិនដឹងថាតើចម្លងមកត្រឹមត្រូវតាម
ច្បាប់ដើមឬទេ ខ្ញុំបានអានហើយឃើញថាខុសច្រើន
បាលីដែលត្រឹមត្រូវគឺ
អនញ្ញកង្ខិ =២៤០០០០
នានូនរវេ = ៨៤០០០
នានូនវាហា = ១៦៨០០០
អនញ្ញូនវិរី ភូរិ
អនញ្ញវាទិវូទធិ
អនញ្ញទុតិយោ មេរុ
តស្ស កម្បិត្ថ តេជសា ។
គាថានេះជាឆន្ទភាសាបាលី ត្រូវសរសេរជា ៤ បាទ គឺសរសេរ
មួយបន្ទាត់ ២ បាទ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាមិនអាចសរសេរឱ្យបានត្រឹមត្រូវ
តាមវិធីសរសេរបាន ព្រោះវារត់ចូលរកគ្នា មិនអាចចាត់វគ្គឃ្លាបាន
ទើបខ្ញុំសរសេរមួយបាទមួយបន្ទាត់តែម្ដង
គាថានេះកវីនិពន្ធចង់បង្ហាញអំពីទ្វត្ថកឆន្ទ គឺឆន្ទដែលមានសេចក្ដី
ប្រែបានន័យ ២ យ៉ាង ដោយប្រើវណ្ណសំខ្យារួមផង គឺ
អនញ្ញូនវិរី ភូរិ ប្រែថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគណា ព្រះអង្គមានវិរិយៈមិន
រួញថយជាប្រការដទៃ ប្រៀបដូចផែនដី
អនញ្ញវាទិវូទធិ មានព្រះតម្រាស់មិនក្លាយជាប្រការដទៃ ប្រដូចមហា
សមុទ្រ
អនញ្ញទុតិយោ មេរុ ទ្រង់ពុំមានអ្នកដទៃជាទី ២ បៀបដូចភ្នំព្រះសុមេរុ
តស្ស តេជសា ដោយតេជៈនៃព្រះដ៏មានព្រះភាគអង្គនោះ
អនញ្ញូនវិរី ភូរិ ផែនដីកម្រាស់ ២៤០០០០ យោជន៍
អនញ្ញវាទិវូទធិ មហាសមុទ្រជ្រៅ ៨៤០០០ យោជន៍
អនញ្ញទុតិយោ មេរុ ភ្នំព្រះសុមេរុកម្ពស់ ៨៤០០០ យោជន៍
កម្បិត្ថ ក៏ញាប់ញ័រហើយ ។
ដោយសេចក្ដីរាប់អាន
ធម្មឃោស
សូមសាកល្បងសរសេរជាបឋ្យាវត្តបែបត្រឹមត្រូវ ចង់ដឹងថាវារត់ចូល
រកគ្នាឬទេ បើបាទនីមួយៗមិនរត់ចូលគ្នាទេ នេះគឺជារបៀបសរសេរ
ដ៏ត្រឹមត្រូវ…..
អនញ្ញូនវិរី៎ ភូរិ អនញ្ញវាទិវូទធិ
អនញ្ញទុតិយោ មេរុ តស្ស កម្បិត្ថ តេជសា ។
ចំណែកឆន្ទខាងលើបំផុត សរសេរដូចតទៅនេះ
អនញ្ញកង្ខិនានូន- រវេនានូនការិនា
នូនវាហា វរា វុត្តា ខន្ធា តិបិដកេ វរេ ។
ប្រែបាន ២ យ៉ាង ព្រោះជាឆន្ទសម្ដែងនូវទ្វត្ថកៈដែរ
វារត់ចូលរកគ្នាមែន សូមជម្រាបថា ឆន្ទខាងលើជាការសរសេរមិន
ត្រូវតាមវិធីសរសេរឆន្ទបឋ្យាវត្តទេ ។
ក្នុងភាសាបាលីនៅមានសំខ្យាមួយប្រភេទទៀត ហៅថា លោក-
សញ្ញង្កិតសំខ្យា គឺសំខ្យាដែលកំណត់តាមលោកសញ្ញា គឺកំណត់
តាមការសម្គាល់របស់លោក(លោកសញ្ញា)
លោកសញ្ញង្កិតសំខ្យា លោកសរសេរឧទាហរណ៍ជាកំណាព្យ(ឆន្ទ)ភាសាបាលី ជាបឋ្យាវត្តគាថាដូចតទៅនេះ (ខ្ញុំសរសេរមួយបាទមួយបន្ទាត់ ព្រោះហេតុថា ក្នុងទីនេះមិនអាច
សរសេរឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមរបៀបការសរសេរបឋ្យាវត្តច្ឆន្ទបាន)
បាទបេកោ ភវក្ខន្ធោ
សរសាខោ ពហូទលោ
សិនេរុគ្គោ សុផលទោ
អវិសុ ឥតិ នាមកោ ។
ប្រែថាៈ ដើមឈើមួយ មានដើម ៣ (ដើម) មានមែក ៥ (មែក) មានស្លឹក
ច្រើន មានចុងតែ ១ ឱ្យផលល្អ (ដើមឈើនេះ) ឈ្មោះថា អវិសុ ។
អធិប្បាយការប្រែ
ភវក្ខន្ធោ (ភវ=៣ + ខន្ធ=ដើម) ភវ ប្រែថា ៣ ព្រោះភវគឺភពបានទទួល
ដឹងឮជាទូទៅថាមានតែ ៣ ប៉ុណ្ណោះ គឺកាមភព រូបភព និងអរូបភព ។
សរសាខោ (សរ=៥ + សាខ=មែក) សរ ប្រែថា ៥ ក្នុងទីនេះគឺមាន
តំណាល ខ្លីៗថាពញារាមរាជប្រើសរតែមួយបាញ់ប៉មបន្ទាយបែក
៥ ប៉ម ។
សិនេរុគ្គោ (សិនេរុ=១ + អគ្គ=ចុង) សិនេរុ ប្រែថា ១ពីព្រោះថា ភ្នំ
សិនេរុឬភ្នំសុមេរុ លោកទទួលដឹងឮជាទូទៅថាមានតែ ១ គត់ គ្មានភ្នំសិនេរុទី ២ ឡើយ ដូច្នេះហើយទើបប្រែសិនេរុថា ១
អត្ថាធិប្បាយដោយសង្ខេបមានដូចតទៅ៖
– ភវក្ខន្ធោ ដើមឈើមួយដើមដែលបែកជា ៣ ដើម បានដល់
១. ព្រះវិន័យ
២. ព្រះសូត្រ
៣. ព្រះអភិធម្ម
-សរសាខោ មានមែក ៥ មែក បានដល់និកាយទាំង ៥ គឺ
១. ទីឃនិកាយ
២. មជ្ឈិមនិកាយ
៣. សំយុត្តនិកាយ
៤. អង្គុត្តរនិកាយ
៥. ខុទ្ទកនិកាយ
– ពហូទលោ មានស្លឹកច្រើន បានដល់ព្រះធម្មក្ខន្ធ គឺមាន ៨៤០០០ ធម្មក្ខន្ធ
-សិនេរុគ្គោ មានចុងតែមួយគត់ គឺព្រះពុទ្ធវចនៈទាំងអស់មានទីបំផុត(ចុង)តែមួយប្រការប៉ុណ្ណោះគឺវិមុត្តិ
-សុផលទោ ឱ្យផលល្អ គឺឱ្យផលជាអកាលិកោ មិនប្រកបដោយកាល អ្នកប្រតិបត្តិតាមរមែងបានទទួលផលតាមគួរដល់ការប្រតិបត្តិៗ ពេលណាៗក៏បានទទួលផលក្នុងពេលនោះៗ ឧ. ធ្វើអំពើល្អពេល
ណា ក៏ជាមនុស្សល្អក្នុងខណៈនោះ ជាដើម ។ល។
-អវិសុ ឥតិ នាមកោ មានឈ្មោះថាអវិសុ បានដល់ព្រះត្រៃបិដក គឺៈ
អ – អភិធម្មបិដក
វិ – វិនយបិដក
សុ – សុត្តន្តបិដក